O verdadeiro alcance da sentenza do TJUE sobre a contratación de persoal interino polo sector público en España

Por Rafael Arino, socio de Dereito Público e Regulador de Ceca Magán Abogados.

O pasado xoves 22 de febreiro de 2024 produciuse un gran revuelo tras a publicación da Sentenza do TJUE, referida á cuestión prejudicial formulada pola Tribunal Superior de Justicia de Madrid con motivo de diferentes contratos laborais de persoal laboral fixo non fixo, contratado por distintas entidades públicas de España.

Diferentes medios incluso dixeron iso "A sentenza do TJUE promove a conversión automática dos contratos interinos en contratos indefinidos".”, con potencial impacto nos máis de 1.000.000 de interinos contratados polas Administracións Públicas españolas.

Unha lectura atenta da sentenza revela que o titular debe ser sensiblemente máis modesto. E o camiño que queda para chegar á conversión automática é moito máis complexo.

A arte. 1 do RD Lexislativo 5/2015, do 30 de outubro, polo que se aproba o texto refundido da Lei do Estatuto Básico do Empregado Público (TREBEP), impón en España a suxeición a un procedemento de concorrencia competitiva selectiva tanto para o persoal funcionario como para o persoal laboral. . A arte reíteo. 62 e art. 11.3 TREBEP, respectivamente, para o persoal funcionario e laboral. En consecuencia, en España resulta imposible a conversión dun contrato de interinidade en indefinido polo mero paso do tempo (de feito, hoxe en día, sería inconstitucional contrario ao bloque de constitucionalidade que representa o propio TREBEP), de aí a xurisprudencia do Tribunal Supremo, Sala do Contencioso Social e Administrativo é unánime.

Porén, dito o anterior, resulta insoportable o abuso continuado do interino por parte do sector público, máis acusado que no privado. Polo tanto, pola resposta a Tribunal Superior de Justicia Madrid, o TJUE no apartado 98 da sentenza, di:

“98.- Especificado este aspecto, das solicitudes de resolución prexudicial despréndese que, nos supostos que nos ocupa, a pesar de que a normativa aplicable nos litixios principais establece prazos concretos para que a Administración de que se trate poida convocar tales procesos, en En realidade, estes prazos non se respectan e estes procesos son pouco frecuentes”.

E, ante tal incumprimento, acaser por afirmar que os mecanismos ideados polo lexislador español para frear a fraude provisional son insuficientes:

“99.- Nestas circunstancias, unha normativa nacional que prevexa a convocatoria de procesos selectivos que teñan por obxecto cubrir definitivamente os postos de traballo ocupados provisionalmente por interinos, así como os prazos específicos para o efecto, pero que non garante que estes procesos están efectivamente convocados, non parece que poida impedir o uso abusivo, por parte do empresario en cuestión, de sucesivas relacións laborais de duración determinada (sentenza do 19 de marzo de 2020, Sánchez Ruiz e outros, C 103/18 e C 429). /18, EU:C:2020:219, apartado 97).

 100.- En consecuencia, sen prexuízo das comprobacións que realizará o órgano xudicial remitente, non parece que a devandita normativa constitúa unha medida suficientemente eficaz e disuasoria para garantir a plena efectividade da normativa adoptada de conformidade co Acordo Marco e, en consecuencia, non se descarta que a normativa vixiante sexa efectiva. , polo tanto, non "poden ser cualificadas como "medida legal equivalente" para os efectos da cláusula 5 do Acordo Marco".

No apartado 113, a sentenza analiza a Lei de orzamentos de 2018 e conclúe que é abstracta, ambigua e que non se axusta aos mecanismos sancionadores que se examinaron no STJUE do 7 de marzo de 2018, Santoro (C 494/16, UE: C:2018:166), onde se considerou suficiente o mecanismo disuasorio italiano consistente en sancionar ás autoridades e directivos da Administración que non convoquen puntualmente os procesos selectivos coa obriga de pagar, do seu peto, as indemnizacións que debían. Deberán ser aboados aos interinos cando non estabilizan o seu posto de traballo e cese o seu posto de traballo.

O lexislador español limítase a xerar procesos de estabilización -que se desenvolven cunha lentitude exasperante- e a indemnizar aos interinos cando son despedidos porque tales procesos non aseguran a estabilización. Algo que o TJUE considera insuficiente.

Neste punto, e querendo dar un golpe ás autoridades españolas, o TJUE lembra que tamén existe xurisprudencia que admite, como mecanismo de protección, a conversión automática do contrato de interinidade en fixo:

«125.- Por outra banda, cómpre sinalar que, de conformidade co disposto na cláusula 5, parágrafo 2, do Acordo Marco, entre as medidas que permiten evitar o uso abusivo dos sucesivos contratos de traballo de duración determinada figura a competencia dos Estados membros de converter as relacións laborais de duración determinada en relacións laborais de duración indefinida, xa que a estabilidade laboral que ofrecen estes últimos é o principal factor de protección dos traballadores (sentenza do 8 de maio de 2019, Rossato e Conservatorio di Musica FA Bonporti, C 494/17, EU:C:2019:387, apartado 39).»

 Pero como trasladar esta última solución a España? O TJUE, nos apartados 122 e 138, entende que existe un litixio entre o Tribunal Constitucional e o Tribunal Supremo, polo que o primeiro considera que o art. 23.2 CE (proceso selectivo) non se impón á contratación de persoal laboral para emprego público.

Non temos claro que esta sexa a doutrina do Tribunal Constitucional; pero a partir de aí o TJUE obtén o concurso de acredores que pretende, para impulsar o Tribunal Superior de Justicia co fin de ditar unha sentenza revolucionaria contra a xurisprudencia do Tribunal Supremo ao respecto (para cambiar a devandita xurisprudencia):

«138.- Tendo en conta as consideracións anteriores, cómpre responder ás cuestións prejudiciais décima e undécima formuladas nos asuntos C 59/22 e C 110/22 e ás cuestións preliminares cuarta e quinta formuladas nos asuntos C 159/22. que a Cláusula 5 do Acordo Marco debe interpretarse no sentido de que, a falta de medidas adecuadas na lexislación nacional para previr e, se é o caso, sancionar, de conformidade coa presente Cláusula 5, os abusos derivados da utilización sucesiva de contratos temporais, incluíndo os contratos indefinidos non fixos sucesivamente prorrogados, a conversión destes contratos temporais en contratos indefinidos poderá constituír tal medida. Correspóndelle ao órgano jurisdiccional nacional, se é o caso, modificar a xurisprudencia nacional consolidada se esta se basea nunha interpretación de disposicións nacionais, incluídas as constitucionais, incompatible cos obxectivos da Directiva 1999/70 e, en particular, da devandita Directiva. cláusula 5".

Se Tribunal Superior de Justicia tomará o guante, ou non, é algo que saberemos en breve. Pero está claro que iso, por suposto, só beneficiaría á forza de traballo. Nunca ao persoal funcionario e estatutario, polo menos, non mentres non se modifique o art. 23.2 da Constitución.